Τράχωμα – Η οφθαλμική νόσος των ‘’περιθωριοποιημένων περιοχών’’

Τι είναι το τράχωμα; Πόσο επικίνδυνη νόσος είναι για τα μάτια;

Το τράχωμα είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη ασθένεια των οφθαλμών, ιδιαιτέρως μεταδοτική που προκαλείται από το βακτήριο chlamydia trachomatis και ανήκει στις χρόνιες επιπεφυκίτιδες.

Είναι λοιμώδης νόσος και αυτή βακτηριακή λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει σκλήρυνση της έσω επιφάνειας των βλεφάρων και κατ’ επέκταση, η σκλήρυνση αυτή να επιφέρει βλάβη στην εξωτερική επιφάνεια ή στον κερατοειδή χιτώνα των οφθαλμών. Αυτό μπορεί και να οδηγήσει πιθανά, -σε περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα η μόλυνση- ακόμη και σε ολική τύφλωση.

Ας δούμε λίγο πιο απλά κι αναλυτικά τι ακριβώς συμβαίνει στο τράχωμα.

Τα χλαμύδια δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ομάδα μικροβίων, παράσιτα που επιβιώνουν μέσα στα κύτταρα. Αυτά προκαλούν στον επιπεφυκότα των βλεφάρων μια φλεγμονή. Έχει χρόνο επώασης 5 έως 15 μέρες. Η φλεγμονή και οι ουλές που δημιουργούνται στην επιφάνεια των οφθαλμών, αν δεν αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη θεραπεία  προκαλούν επαναλαμβανόμενες μολύνσεις, ουλές και συστροφή του επιπεφυκότα, ο οποίος έλκει τις βλεφαρίδες προς το μέρος της επιφάνειας του οφθαλμού.

Με την εκτροπή των φυσιολογικών βλεφαρίδων προς τα μέσα αυτές αυτόματα αρχίζουν να τρίβονται και να γρατζουνίζουν την επιφάνεια του ματιού. Η μόλυνση ενδέχεται να συνοδεύεται από αλλοιώσεις με ουλές της επιφάνειας του ματιού. Στην περίπτωση που οι βλάβες είναι τόσο σοβαρές σε αυτήν την περιοχή τότε είναι δυνατό να προκληθεί και απώλεια της όρασης.

Η συγκεκριμένη ασθένεια αφορά κατά κύριο λόγο στους κατοίκους αναπτυσσόμενων χωρών και στις παιδικές ηλικίες. Παγκοσμίως το τράχωμα καταλήγει σε σοβαρή αναπηρία.

Πάνω από 80 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ενεργό τράχωμα. Και πάνω από 8 εκατομμύρια έχουν τυφλωθεί από τράχωμα. Υπάρχουν περιοχές που το ποσοστό μόλυνσης αγγίζει το 60% – 90% των παιδιών. Η παρουσία της είναι αισθητή σε πολλές χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Στους ενήλικες ταλαιπωρεί το γυναικείο πληθυσμό σε πιο μεγάλο ποσοστό από ότι τον αντρικό κι αυτό μάλλον γιατί οι γυναίκες έρχονται σε πιο στενή επαφή με τα παιδιά.

Το τράχωμα ανήκει σε μια κατηγορία νοσημάτων που τις γνωρίζουμε και ως παραμελημένες τροπικές ασθένειες.

Είναι γνωστό και με τις ονομασίες αιγυπτιακή οφθαλμία και κοκκιώδης επιπεφυκίτιδα.

Ποια είναι τα αίτια της εμφάνισης της νόσου;

Το μικρόβιο chlamydia trachomatis. Το συγκεκριμένο βακτήριο που θεωρείται υπεύθυνο της νόσου μεταδίδεται είτε

• Μέσω άμεσης επαφής από τους οφθαλμούς, τα βλέφαρα, τις εκκρίσεις του λαιμού και της μύτης, τον ιδρώτα των ατόμων που έχουν μολυνθεί.
• Μέσω της έμμεσης επαφής διαμέσου ενδυμάτων ή μυγών που έχουν έρθει σε επαφή με το μολυσμένο άτομο ή μέσω κοινών αντικειμένων χρήσης, όπως είναι οι πετσέτες, τα ποτήρια, τα τρόφιμα, τα κλινοσκεπάσματα κ.α. ή και μέσω κοινής χρήσης προϊόντων για τα μάτια, όπως είναι οι φακοί επαφής, οι καλλυντικές κρέμες ματιών, οι αλοιφές.

Άλλα αίτια που συμβάλλουν στην εξάπλωση της ασθένειας είναι:

• Οι φτωχές, σχεδόν άθλιες συνθήκες διαβίωσης,
• Η απουσία καθαρού νερού,
• Η έλλειψη αποχωρητηρίων.

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα που εκδηλώνονται στο τράχωμα;

Η νόσος εκδηλώνεται συνήθως με τα εξής χαρακτηριστικά συμπτώματα:

• Φλεγμονές στους οφθαλμούς.
• Βλεννώδεις εκκρίσεις από τα μάτια.
• Θαμπή όραση ακόμη και απώλεια όρασης.
• Πύο στον οφθαλμό.
• Δακρύρροια.
• Άλγος και κάψιμο στα μάτια.
• Αίσθηση ξένου αντικειμένου.
• Υπερβολική ευαισθησία στο φυσικό ή και στο τεχνητό έντονο φως.
• Ερυθρότητα των ματιών.
• Έντονο πρήξιμο στα βλέφαρα, οίδημα του επιπεφυκότα, θηλές και θυλάκια.
• Εντρόπιο, τα βλέφαρα δηλαδή γυρίζουν προς τα μέσα, προς τον οφθαλμό.
• Ορατά εξογκώματα στον οφθαλμό.
• Μαλακός κνησμός.
• Τριχίαση, οι βλεφαρίδες δηλαδή γυρίζουν προς τα μέσα στο μάτι.

Με ποιο τρόπο γίνεται η διάγνωση του τραχώματος στα μάτια;

Το τράχωμα τις πιο πολλές φορές το διαγιγνώσκει πολύ εύκολα ο ειδικός οφθαλμίατρος εξετάζοντας τα μάτια και τα βλέφαρα του πάσχοντος. Θα λέγαμε ότι η κλινική εικόνα είναι ιδιαιτέρως χαρακτηριστική. Όταν μια επιπεφυκίτιδα εμμένει για καιρό, ενώ έχει πραγματοποιηθεί θεραπευτική αγωγή, τότε ο ειδικός θα υποψιαστεί ότι έχει να κάνει με χλαμύδια. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με τις σωστές ειδικές εξετάσεις για την ανίχνευση αντισωμάτων ή και για το ίδιο το μικρόβιο στον επιπεφυκότα.

Απαραίτητες συμβουλές για την πρόληψη του τραχώματος

Τι ενέργειες απαιτούνται για την πρόληψη της νόσου;

1. Η βελτίωση κι επίμονη τήρηση των κανόνων ορθής υγιεινής.
2. Η καλυτέρευση των συνθηκών υδροδότησης για να υπάρχει παντού πρόσβαση σε καθαρό και πόσιμο νερό.
3. Η προετοιμασία του φαγητού να πραγματοποιείται σε καθαρό περιβάλλον.
4. Η βελτίωση του ίδιου του περιβάλλοντος.
5. Η αποφυγή χρήσης κοινών αντικειμένων.
6. Η έγκαιρη συνταγογράφηση φαρμακευτικής αντιβιοτικής αγωγής από την οικογένεια κι από το συνολικό περιβάλλον που ήρθε σε επαφή με τον πάσχοντα.
7. Το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι κατά τη διάρκεια της μέρας.
8. Η σχολαστική καθαριότητα του προσώπου.

Με ποιους τρόπους αντιμετωπίζεται το τράχωμα;

Το τράχωμα κρίνεται αναγκαίο να αντιμετωπιστεί άμεσα από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων χωρίς καμία καθυστέρηση.

• Ο πάσχων χρήζει άμεσης παρακολούθησης από ειδικό οφθαλμίατρο.
• Ο ασθενής θα λάβει φαρμακευτική αγωγή, είτε με τοπική αγωγή με κολλύριο και αλοιφή, είτε εκ του στόματος θεραπεία, τετρακυκλίνη, αζυθρομυκίνη για 3 έως 6 εβδομάδες και θα πρέπει να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του γιατρού του.
• Αντιβιοτική αγωγή θα λάβουν επίσης και η οικογένεια καθώς και το κοντινό περιβάλλον και όσοι ήρθαν σε επαφή με τον πάσχοντα ή με κοινά αντικείμενα.
• Παράλληλα με τη θεραπευτική αντιβίωση για την αποκατάσταση βλαβών που έχουν προκληθεί από το τράχωμα, ίσως χρειαστεί (αν παρατηρηθεί παραμόρφωση των βλεφάρων) και χειρουργική επέμβαση, προκειμένου να διορθωθεί η θέση των βλεφαρίδων σε περίπτωση που υπάρχει ουλή στο βλέφαρο, ώστε να αποφευχθεί το χειρότερο των σεναρίων που δεν είναι άλλο από την τύφλωση.

Στην περίπτωση που το τράχωμα αντιμετωπιστεί επιμελώς κι εγκαίρως τότε και μόνο τότε υπάρχει πιθανότητα να αποφύγετε τις δυσάρεστες επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει η νόσος, επιπλοκές άκρως επικίνδυνες που μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και σε μόνιμη και ολική τύφλωση.

Σύντομη ιστορική αναδρομή της νόσου

Το τράχωμα ως οφθαλμολογική πάθηση έχει μια μακροχρόνια ιστορία κι έχει αποτελέσει πρόβλημα για πολλές περιοχές του κόσμου πλήττοντας και χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Για τις αναπτυγμένες χώρες όμως έχει πάψει να θεωρείται μια άκρως επικίνδυνη νόσος με μη αναστρέψιμα αποτελέσματα.

Εξακολουθεί να παραμένει πρόβλημα για χώρες που βρίσκονται συνήθως στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και σε κάποια τμήματα της Ασίας. Συνεπάγεται ότι το τράχωμα είναι μια νόσος των περιθωριοποιημένων, θα τολμούσαμε να πούμε λαών, που προσπαθούν να επιβιώσουν σε περιοχές με μη επαρκείς συνθήκες υγιεινής, με πολύ περιορισμένους πόρους ακόμη και με ελλιπή παροχή πόσιμου νερού.

Αν αναλογιστούμε ότι, όταν η παιδεία, η εκπαίδευση και η ευπορία ενός τόπου αυξάνεται και βελτιώνεται, αντιστοίχως λιγοστεύουν και οι περιπτώσεις τραχώματος στα μέλη της κοινότητας, τότε μπορούμε να πούμε ότι η νόσος δεν είναι μόνο οφθαλμική, αλλά και μια κοινωνική-οικονομική-πολιτική ασθένεια άρρηκτα δεμένη με την ευζωία ενός τόπου.

---

Οι πληροφορίες στα άρθρα μας δεν έχουν σκοπό να αντικαταστήσουν την σχέση με έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας, γιατρό ή ιατρικό σύμβουλο, και δεν προορίζονται ως ιατρικές συμβουλές.