Αχρωματοψία ή αλλιώς δαλτονισμός – Πλήρης οδηγός

Τι είναι η αχρωματοψία;

Η δυσκολία που αντιμετωπίζει κάποιος να αντιληφθεί τα χρώματα, αποκαλείται αχρωματοψία (ή δαλτονισμός).

Ο Άγγλος επιστήμονας Τζον Ντάλτον είναι ο πρώτος επιστήμονας που περιέγραψε την αχρωματοψία – από αυτόν πήρε το δεύτερο όνομα της η πάθηση. Τα δαλτονικά παιδιά, δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν κάποιους χρωματικούς τόνους και γεννιούνται με αυτή την ιδιαιτερότητα. Συγκεκριμένα η αδυναμία αντίληψης κάποιων συγκεκριμένων χρωμάτων, όπως το πράσινο, το μπλε, το κόκκινο και το κίτρινο. Η πιο συχνή μορφή αχρωματοψίας είναι η δυσκολία αντίληψης του κόκκινου – πράσινου. Λιγότερη συχνή του κίτρινου- μπλε. Ένας άνθρωπος που πάσχει από αχρωματοψία δεν βλέπει μόνο σε αποχρώσεις του γκρι, όπως πιστεύει η πλειοψηφία.

Η πάθηση αφορά και στα δύο μάτια και με το πέρασμα του καιρού δεν επιδεινώνεται.

Τι συμβαίνει στα μάτια τον ατόμων που πάσχουν από αχρωματοψία;

Η δυνατότητα που έχουμε να βλέπουμε τον κόσμο με πάρα πολλές αποχρώσεις ξεκινά από τα τρία βασικά χρώματα. Το κόκκινο, το μπλε και το πράσινο. Τα μάτια ξεχωρίζουν το χρώμα και τη φωτεινότητα, γιατί στο πίσω μέρος τους διαθέτουν τα κωνία που αναγνωρίζουν το χρώμα-, και τα ραβδία που αναγνωρίζουν τη φωτεινότητα. Οι ακτίνες του φωτός περνούν από το φακό και μέσα από μια διάφανη ουσία, έρχονται σε επαφή με κάποιες ευαίσθητες στο φως χημικές ουσίες, στα κωνία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Εφόσον τα τελευταία έχουν την ικανότητα να ξεχωρίζουν το κόκκινο, το μπλε και το πράσινο μπορούν να αναμιχθούν έτσι ώστε να παραγάγουν μια συνεχή κλίμακα χρωμάτων, το λεγόμενο φάσμα. Στην περίπτωση που τα κωνία δεν διαθέτουν κάποιες από αυτές τις ευαίσθητες στο φως χημικές ουσίες, τότε σίγουρα υπάρχει κάποια διαταραχή και ανικανότητα στην αντίληψη των χρωμάτων.

Κάποιος που έχει αχρωματοψία στο κόκκινο και στο πράσινο δεν έχει αρκετά κόκκινα και πράσινα κωνία. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μπερδεύει το κόκκινο με το πράσινο ή με το καφέ, όπως επίσης και το μπλε με το μοβ.

Η σύγχυση των χρωμάτων εξαρτάται από τις συνθήκες φωτισμού για όποιον πάσχει από αχρωματοψία. Κάτω από δυνατό ηλιακό φως για παράδειγμα το άτομο που πάσχει από αχρωματοψία θα μπορούσε να διακρίνει ένα έντονο πράσινο ως πράσινο. Κάτω όμως από μια μικρής ισχύος λάμπα τεχνητού φωτισμού θα μπορούσε πολύ εύκολα να μπερδέψει το πράσινο χρώμα με το καφέ.

Είδη και μορφές αχρωματοψίας

Τα άτομα με φυσιολογική χρωματική αντίληψη ονομάζονται και τριχρωματικοί.

Η αχρωματοψία με βάση την κλινική εικόνα μπορεί να είναι:

  • Μερική, θεωρείται ο πιο συνήθης τύπος αχρωματοψίας, επηρεάζει κάποια χρώματα και λέγεται δυσχρωματοψία. Ο δυσχρωματικός έχει έλλειψη μίας χρωστικής των κωνίων. Οι ασθενείς με δυσχρωματοψία ονομάζονται ανώμαλοι τριχρωματικοί.
  • Πλήρης, απόλυτη αχρωματοψία, επηρεάζει όλα τα χρώματα κι είναι εξαιρετικά σπάνια μορφή αχρωματοψίας. Οι ασθενείς βλέπουν ασπρόμαυρα τον κόσμο.
Πλήρης, απόλυτη αχρωματοψία. Οι ασθενείς βλέπουν ασπρόμαυρα τον κόσμο.

Επίσης συναντάμε και τις τρεις ακόλουθες μορφές αχρωματοψίας.

Πρωτανοπία. Ασθενείς με πρωτανοπία έχουν δυσκολία να ξεχωρίσουν

  • Το μαύρο από διάφορες αποχρώσεις του κόκκινου.
  • Το βαθύ καφέ από το βαθύ πράσινο.
  • Το σκούρο πορτοκαλί από το σκούρο κόκκινο.
  • Αποχρώσεις του μπλε από εκείνες του κόκκινου και του μοβ.
  • Αποχρώσεις του πράσινου από του πορτοκαλί.
Πρωτανοπία

Δευτερανωπία. Πάσχοντες από δευτερανωπία δεν μπορούν να διακρίνουν

  • Αποχρώσεις του κόκκινου από του πράσινου.
  • Το ανοιχτό πράσινο από το κίτρινο.
  • Το πρασινο-μπλέ από αποχρώσεις του γκρι.
  • Το ανοιχτό ροζ από το ανοιχτό γκρι.
Δευτερανωπία

Τριτανωπία. Στη μορφή αυτής της αχρωματοψίας τα άτομα δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν

  • Το βαθύ μοβ χρώμα από το μαύρο.
  • Αποχρώσεις του πορτοκαλί από του κόκκινου.
  • Το μπλε από το γκρι.
  • Αποχρώσεις του πράσινου από τις αποχρώσεις του μπλε.
Τριτανωπία

Οι δύο πρώτες μορφές αχρωματοψίας είναι οι επικρατέστερες. Η τρίτη μορφή, η τριτανωπία, είναι η σπανιότατη μορφή και σπάνια συναντάται.

Ποιες είναι οι αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν αχρωματοψία;

Τα αίτια της αχρωματοψίας υπάρχει πιθανότητα να είναι:

  • Κληρονομικά, γενετικά. Το γενετικό εκείνο αίτιο το υπεύθυνο για την αχρωματοψία περνάει στο γιο από την μητέρα του και είναι καθοριστικό για το αν η πάθηση θα έχει ήπια, μέτρια ή βαριά μορφή. Εδώ το αίτιο της πάθησης βασίζεται σε ατέλεια του χρωμοσώματος Χ. Για το λόγο ότι ο γυναικείος πληθυσμός έχει δύο τέτοια χρωμοσώματα ικανά να αναπληρώσουν την διαταραχή, επηρεάζονται σπανίως. Από την άλλη πλευρά οι άνδρες έχουν ένα χρωμόσωμα Χ το οποίο αν είναι ελαττωματικό, προκύπτει η αχρωματοψία. Τα αγόρια που έχουν μητέρα χωρίς αχρωματοψία και πατέρα με την πάθηση δεν θα έχουν απολύτως κανένα πρόβλημα, αφού από τον πατέρα τους κληρονομούν το χρωμόσωμα Υ. Όσοι ανήκουν στην κατηγορία της κληρονομικής αχρωματοψίας φυσικά και βλέπουν κατά τα άλλα κανονικά και ο βαθμός αχρωματοψίας δεν μεταλλάσσεται στη διάρκεια της ζωής τους.
  • Επίκτητα. Μια διαταραγμένη αντίληψη των χρωμάτων κάλλιστα μπορεί να σχετίζεται με μια μορφή ασθένειας των οφθαλμών. Στην περίπτωση λοιπόν εκείνη που ο αμφιβληστροειδής χιτώνας επηρεαστεί από κάποια ασθένεια μπορεί κάποιος να εκδηλώσει πρόβλημα όρασης στο μπλε και κίτρινο χρώμα για παράδειγμα.
  • Οφθαλμολογικά προβλήματα. Ο καταρράκτης είναι κι αυτός μια πάθηση των ματιών που ίσως να ευθύνεται για την αχρωματοψία. Το γλαύκωμα ή η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
  • Την όραση των χρωμάτων είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν και κάποιες παθήσεις του οπτικού νεύρου.
  • Η Ηλικία. Η ικανότητα να βλέπουμε τα χρώματα είναι η βέλτιστη στη δεκαετία των 30 ετών. Από εκεί και πέρα η όραση των χρωμάτων αρχίζει κι έχει μια μικρή επιδείνωση, ως νορμάλ συνέπεια της γήρανσης. Άρα και η προχωρημένη ηλικία είναι μια πιθανή αιτία αχρωματοψίας.

Άλλα αίτια υπεύθυνα για αχρωματοψία είναι:

  • Κάποια εγκεφαλική ή νευρική βλάβη.
  • Η έκθεση σε κάποιες χημικές ουσίες, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα.
  • Οι παρενέργειες φαρμάκων για θεραπεία άλλων ασθενειών.
  • Η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία.
  • Η αχρωματοψία τέλος μπορεί να σχετίζεται με τη νόσο αλτσχάιμερ, με ηπατική νόσο, χρόνιο αλκοολισμό, με τη σκλήρυνση κατά πλάκας, με λευχαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, νόσο του πάρκινσον κ.α.

Πώς γίνεται η διάγνωση για αχρωματοψία;

Ο οφθαλμίατρος σας είναι ο ειδικός να σας εξετάσει για περίπτωση αχρωματοψίας. Ένας απλό τρόπος ελέγχου της είναι ένας ειδικός χρωματικός πίνακας, Ishihara Test, ένα βιβλίο το οποίο περιέχει κουκίδες και πολύχρωμα σχέδια κι εντός τους αριθμοί. Ο γιατρός σας θα εντοπίσει το είδος της αχρωματοψίας που έχετε και θα ερευνήσει, αν συνοδεύεται και με άλλη πάθηση των οφθαλμών σας.

Εδώ θα βρείτε το πιο εύκολο κι ακριβές τεστ για να πάρετε μια εικόνα, αν υποπτεύεστε ότι πάσχετε από αχρωματοψία.

Αχρωματοψία και παιδιά

Για το λόγο ότι η αχρωματοψία μπορεί να επηρεάσει τη ζωή ενός ατόμου είναι βασικό να εντοπιστεί το πρόβλημα όσο πιο νωρίς γίνεται. Η δυσκολία αντίληψης των χρωμάτων θα μπορούσε να επηρεάσει τα παιδιά στη διαδικασία μάθησής τους, -μην ξεχνάμε ότι τα πιο πολλά μαθησιακά αντικείμενα βασίζονται στα χρώματα-, ανάγνωσης και γιατί όχι και της ανάπτυξής τους γενικότερα. Οι πλειοψηφία των ειδικών προτρέπει διαγνωστικές εξετάσεις στις ηλικίες μεταξύ 3 και 5 ετών.

Η δοκιμή Ishihara περιέχει μόνο αριθμούς κατά συνέπεια δεν χρησιμεύει στη διάγνωση μικρών παιδιών, που δεν έχουν ακόμα μάθει να διαβάζουν αριθμούς. Προκειμένου να αναγνωριστεί το πρόβλημα της αχρωματοψίας από νωρίς, ειδικοί πειραματίστηκαν και δοκιμάστηκαν άλλες εναλλακτικές δοκιμές, χρησιμοποιώντας αντί των αριθμών, διάφορα σύμβολα, όπως ο κύκλος, το τετράγωνο, αυτοκίνητο και διάφορα άλλα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αχρωματοψίας;

Τα συμπτώματα της αχρωματοψίας εξαρτώνται τόσο από την μορφή αυτής, όσο κι από τους παράγοντες που την προκάλεσαν.

  • Δυσκολεύεστε να διακρίνετε ευκρινώς κάποια χρώματα και σας φαντάζουν ιδιαιτέρως μουντά.
  • Δεν είστε ικανοί να αντιληφθείτε τις αποχρώσεις ενός χρώματος.
  • Βλέπετε πολλά χρώματα κι έτσι μπορεί να μην αντιλαμβάνεστε ότι έχετε δει το χρώμα διαφορετικά από τους άλλους.
  • Δυσκολία στην αναγνώριση του κόκκινου και του πράσινου.
  • Δυσκολία στην αναγνώριση του μπλε και πράσινου.

Τα συμπτώματα σοβαρότερων μορφών αχρωματοψίας είτε κληρονομικής ή επίκτητης μπορεί να είναι:

  • Μειωμένη όραση.
  • Νύστα.
  • Ενδέχεται να βλέπετε τον κόσμο, σε διάφορες αποχρώσεις του γκρίζου, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις δηλαδή μπορεί να βλέπετε μόνο μαύρο, λευκό και γκρι.

Μπορεί να γίνει κάποιο είδος πρόληψης για την αχρωματοψία;

Δυστυχώς, όχι. Δεν υπάρχουν κάποια προληπτικά μέτρα που θα μπορούσατε να πάρετε προκειμένου να αποφύγετε την αχρωματοψία. Μόνο να μην παραμελείτε τις οφθαλμολογικές σας εξετάσεις, γιατί αν ανακαλυφθούν και θεραπευτούν άλλες παθήσεις των οφθαλμών ίσως και να προληφθούν κάποιες μορφές αχρωματοψίας.

Υπάρχουν τρόποι θεραπείας για την αχρωματοψία;

Η αχρωματοψία που οφείλεται σε γενετικά – κληρονομικά αίτια δεν μπορεί να θεραπευτεί. Η αντίληψη της διαφορετικότητας των χρωμάτων μπορεί να βελτιωθεί, εάν φοράτε πάνω από τα γυαλιά σας ένα χρωματιστό φίλτρο ή χρωματιστούς φακούς. Οι φακοί όμως αυτοί δε σημαίνει ότι θα σας βοηθήσουν να ξεχωρίζετε και τα χρώματα.

Η αχρωματοψία που οφείλεται σε επίκτητες αιτίες ενδέχεται και να χειροτερέψει, αν η ασθένεια που την προκάλεσε εξελίσσεται. Αυτή η μορφή αχρωματοψίας ενδέχεται να βελτιωθεί, αν την πορεία της πάθησης ανακόπτουν οι θεραπείες που γίνονται γι’ αυτήν.

Χρήσιμες συμβουλές για την αχρωματοψία

Οι πάσχοντες από αχρωματοψία απαραίτητο θα ήταν:

  • Να μην χειρίζονται μηχανήματα και κουμπιά με πράσινο ή κόκκινο χρώμα.
  • Να βρίσκουν τρόπους να ξεχωρίζει τα χρώματα των χαπιών τους.
  • Να τοποθετούν οργανωμένα τα πράγματά του ή και τα ρούχα τους βάζοντας ταμπέλες ανάλογα με το χρώμα τους για να τα εντοπίζουν πιο εύκολα.

Τα άτομα με αχρωματοψία φτιάχνουν περιγράμματα στην προσπάθειά τους να αντισταθμίσουν τη σύγχυση των χρωμάτων. Με τον τρόπο αυτόν μπορούν να διακρίνουν κάποιον που είναι καμουφλαρισμένος. Επίσης σε σχέση με όσους έχουν μια φυσιολογική όραση οι πάσχοντες από αχρωματοψία είναι ικανότεροι κι έχουν πιο αυξημένη νυχτερινή όραση.


Οι πληροφορίες στα άρθρα μας δεν έχουν σκοπό να αντικαταστήσουν την σχέση με έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας, γιατρό ή ιατρικό σύμβουλο, και δεν προορίζονται ως ιατρικές συμβουλές.

Καλωσορίσατε στην ιστοσελίδα μας! Είμαι ο Αλέξανδρος Κόννου και είμαι ο δεύτερος δημιουργός και εκδότης αυτού του ιστότοπου. Είναι μεγάλη ευχαρίστηση για ‘μένα να μπορώ να βοηθώ τα άτομα που ψάχνουν στο διαδίκτυο για απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα που έχουν σχετικά με την υγεία και την ομορφιά. Γι’ αυτό και άλλωστε είμαι ένας από τους εκδότες αυτού του ιστότοπο. Είμαι εδώ για να σας προσφέρω τις γνώσεις μου και να σας βοηθήσω να λάβετε απαντήσεις στα διάφορα ερωτήματα σας.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.