Μπλε ή γαλανά μάτια – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε!

Τα μπλε μάτια είναι ένα σπάνιο και πολύ όμορφο χρώμα ματιών. Γι’ αυτό το λόγο και οι μπλε φακοί επαφής είναι πολύ δημοφιλείς.

Στο άρθρο αυτό θα μπορέσετε να διαβάσετε για κάποια στοιχεία σχετικά με το μπλε χρώμα των ματιών, που ίσως και να μην γνωρίζατε!

Όλοι οι άνθρωποι με μπλε μάτια μπορεί να έχουν έναν κοινό πρόγονο

Σύμφωνα με μελέτες που έκαναν κάποιοι ερευνητές στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, φαίνεται ότι μια γενετική μετάλλαξη σε ένα άτομο στην Ευρώπη πριν από 6.000 έως 10.000 χρόνια, οδήγησε στην ανάπτυξη των μπλε ματιών.

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα κυτταρικής και μοριακής ιατρικής στο πανεπιστήμιο κι επικεφαλής της πιο πάνω μελέτης, Hans Eiberg, δήλωσε ότι αρχικά όλοι μας είχαμε καστανά μάτια. Μια γενετική μετάλλαξη όμως που επηρέασε το γονίδιο OCA2 στα χρωμοσώματά μας είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ‘’διακόπτη’’, ο οποίος απενεργοποίησε στην κυριολεξία την ικανότητα να παράγει μάτια καφέ.

Το χρώμα των ματιών εξαρτάται από την ποσότητα ενός μόνο τύπου χρωστικής στην ίριδα του οφθαλμού, που ονομάζεται μελανίνη. Αυτός ο γενετικός διακόπτης που βρίσκεται στο γονίδιο, δίπλα στο γονίδιο OCA2, περιορίζει και την παραγωγή της μελανίνης στην ίριδα. Έτσι με αποτελεσματικό τρόπο έχουμε την ‘’διάλυση – αραίωση’’ του καφέ χρώματος των ματιών σε μπλε.

Τα άτομα με μπλε μάτια, εκτός του ότι έχουν σημαντικά λιγότερη μελανίνη στην ίριδα από εκείνους που έχουν καστανά, φουντουκί ή και πράσινα μάτια, έχουν μόνο ένα μικρό αριθμό διαφοροποίησης στο γενετικό τους κώδικα για την παραγωγή μελανίνης. Σε αντίθεση, όσοι έχουν καφέ μάτια, παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις στην περιοχή του DNA τους που ελέγχει την παραγωγή μελανίνης.

Από το γεγονός αυτό μπορούμε να καταλάβουμε αυτό που δήλωσε ο καθηγητής Eiberg – ότι οι άνθρωποι με γαλανά μάτια συνδέονται με τον ίδιο πρόγονο κι όλοι αυτοί, έχουν κληρονομήσει τον ίδιο διακόπτη, ακριβώς στο ίδιο σημείο στο DNA τους.

Αν τα γαλάζια μάτια είναι αποτέλεσμα μιας γενετικής μετάλλαξης σε ένα άτομο, πώς εξαπλώθηκε αυτό το χαρακτηριστικό από ένα μόνο άτομο στο 20% και 40% των πληθυσμών κάποιων Ευρωπαϊκών χωρών σήμερα;

Μια θεωρία λέει ότι τα μπλε μάτια θεωρήθηκαν σαν ένα ελκυστικό χαρακτηριστικό κι αυτό στάθηκε η αφορμή οι άνθρωποι να αναζητούν συντρόφους με μπλε μάτια προκειμένου να τεκνοποιήσουν και παιδιά με τέτοια μάτια, επιτρέποντας με τον τρόπο αυτό τον πολλαπλασιασμό της γενετικής μετάλλαξης.

Τα μπλε μάτια δεν έχουν μπλε απόχρωση

Όπως αναφέραμε και πιο πάνω στο άρθρο το μπλε χρώμα των ματιών καθορίζεται από κάτι που αποκαλούμε μελανίνη. Η μελανίνη είναι μια καφέ χρωστική ουσία, η οποία ελέγχει το χρώμα του δέρματος, των μαλλιών και των ματιών μας.

Το χρώμα των ματιών των ανθρώπων εξαρτάται από την ποσότητα της μελανίνης που υπάρχει στην ίριδα. Στα μάτια υπάρχει μόνο καφέ χρωστική ουσία. Δεν υπάρχει ούτε φουντουκί, ούτε πράσινη, ούτε μπλε, ούτε άλλου χρώματος χρωστική. Τα καστανά μάτια έχουν την υψηλότερη ποσότητα μελανίνης στην ίριδα, ενώ τα μπλε έχουν την μικρότερη.

Δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψετε το χρώμα των ματιών του παιδιού σας

Όταν κάποτε επικρατούσε η αντίληψη ότι το χρώμα των ματιών, -συμπεριλαμβανομένου και του μπλε, που μας ενδιαφέρει εδώ σήμερα,- ήταν ένα απλό γενετικό χαρακτηριστικό, υπήρχε ταυτόχρονα και η πεποίθηση ότι μπορούσαμε να προβλέψουμε και το χρώμα των ματιών ενός παιδιού, εάν γνωρίζαμε το χρώμα των ματιών των γονιών και ίσως ακόμη καλύτερα και το χρώμα των ματιών των παππούδων του.

Σήμερα οι γενετιστές γνωρίζουν ότι το χρώμα των ματιών επηρεάζεται σε κάποιο βαθμό όχι μόνο από ένα ή δύο, όπως πίστευαν παλιότερα, αλλά από 16 περίπου γονίδια. Επίσης η ανατομική δομή της ίριδας μπορεί κι αυτή με τη σειρά της να επηρεάσει σε κάποιο βαθμό το χρώμα των ματιών.

Με βάση αυτές τις πληροφορίες που έχουμε, γίνεται ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει η δυνατότητα να γνωρίζετε με βεβαιότητα, αν τα παιδιά σας θα αποκτήσουν μπλε χρώμα ματιών. Ακόμα και στην περίπτωση που και εσείς, αλλά και ο σύντροφός σας έχει γαλάζια μάτια, αυτό δεν αποτελεί καμιά εγγύηση ότι επίσης και τα τέκνα σας θα έχουν μάτια γαλανά.

Ας δούμε ένα απρόβλεπτο παράδειγμα του μπλε χρώματος ματιών από την βασιλική οικογένεια

Η πριγκίπισσα Gharlotte, η μικρή κόρη του γαλανομάτη πρίγκιπα William και κόρη της πρασινομάτας Kate Middleton, έχει μπλε μάτια. Αλλά ο αδελφός της μικρής πριγκίπισσας Charlotte, o George, έχει καστανά μάτια.

Τα μπλε μάτια κατά τη γέννηση, δεν σημαίνει και μπλε μάτια για μια ζωή

Τα μάτια του ανθρώπου κατά τη γέννηση δεν έχουν την πλήρη ποσότητα χρωστικής ουσίας. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού, πολλά νεογέννητα έχουν μπλε μάτια, αλλά το χρώμα των ματιών τους αλλάζει καθώς οι οφθαλμοί τους αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας και καθώς παράγεται περισσότερη ποσότητα μελανίνης στην ίριδα.

Επομένως μην ανησυχήσετε και μην ‘’απογοητευτείτε’’, αν το παιδί σας μεγαλώνοντας αρχίσει να χάνει το γαλανό χρώμα των ματιών του κι αυτά αρχίσουν να φαίνονται συνήθως καφέ, φουντουκί και πιο σπάνια πράσινα.

Κίνδυνοι που σχετίζονται με τα μπλε μάτια και πώς να προστατευτείτε

Η μελανίνη στην ίριδα του ματιού είναι αυτή που βοηθά στην προστασία του οπίσθιου τμήματος του οφθαλμού από τις βλάβες που προκαλούνται από την επικίνδυνη ηλιακή ακτινοβολία UV, από το λεγόμενο ‘’μπλε’’ φως, από το ηλιακό φως και τις τεχνητές πηγές των ακτινών αυτών.

Τα μπλε μάτια, επειδή περιέχουν, όπως προείπαμε λιγότερη μελανίνη έναντι των άλλων ματιών, ενδέχεται να είναι πιο ευαίσθητα και κατά συνέπεια πιο επιρρεπή σε βλάβες από το UV και το ‘’μπλε’’ φως.

Όσον αφορά τις συνδέσεις που κάνουν οι ειδικοί επιστήμονες μεταξύ του χρώματος των οφθαλμών και των οφθαλμικών παθήσεων, οι έρευνες έδειξαν ότι το πιο σκοτεινό χρώμα της ίριδας συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καταρράκτη και με τον μειωμένο κίνδυνο οφθαλμικού μελανώματος, μια μορφή καρκίνου των χρωστικών ιστών των ματιών, σε σύγκριση με τα μπλε μάτια. Παρόλα αυτά η ίδια ανάλυση των δημοσιευμένων αυτών μελετών απέτυχε να επιβεβαιώσει την οποιαδήποτε σχέση του χρώματος των οφθαλμών με τον αυξημένο κίνδυνο εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας, που σχετίζεται με την ηλικία.

Επιπλέον πολλοί άνθρωποι με μπλε χρώμα ματιών είναι πιο ευαίσθητοι στο φως κι ενδέχεται να έχουν πιο μεγάλο κίνδυνο βλάβης στον αμφιβληστροειδή χιτώνα από το υπεριώδες φως. Οι περισσότεροι οφθαλμίατροι προειδοποιούν και συστήνουν τα άτομα με γαλανά μάτια να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικά όσον αφορά την έκθεσή τους στο ηλιακό φως. Κι επειδή η βλάβη των ματιών από την υπεριώδη ακτινοβολία και το λεγόμενο ‘’μπλε’’ φως, δείχνει να έχει σχέση στη διάρκεια ζωής του ανθρώπου με την έκθεση στις ακτίνες αυτές, καλό θα είναι η χρήση γυαλιών ηλίου να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, από την βρεφική κιόλας και παιδική ηλικία.

Ένας άλλος ενδεδειγμένος τρόπος να προστατεύσετε τα  υπέροχα μπλε μάτια σας είναι οι φωτοχρωμικοί φακοί. Αυτοί οι διαφανείς φακοί αποκλείουν και μπλοκάρουν το 100% UV σε εσωτερικούς κι εξωτερικούς χώρους και σκουραίνουν αυτόματα σε ανταπόκριση του ηλιακού φωτός όταν βγαίνετε σε εξωτερικό χώρο, ώστε να μην χρειάζεται να έχετε ένα ξεχωριστό ζεύγος γυαλιών ηλίου.

Ένα άλλο tip για καλύτερη όραση και άνεση σε όλες τις συνθήκες φωτισμού, συμπεριλαμβανομένης και της οδήγησης κατά τη διάρκεια της νύχτας, είναι η προσθήκη αντιανακλαστικής επίστρωσης στους φωτοχρωμικούς φακούς σας. Η επίστρωση AR συνιστάται για όλους τους τύπους των φακών γυαλιών οράσεως, διφασικούς και προοδευτικούς φακούς για τον περιορισμό της αποσπώμενης ανάκλασης, επιτρέποντας στους άλλους να βλέπουν την ομορφιά και την εκφραστικότητα των σπάνιων μπλε ματιών σας.

Εάν περνάτε πολλές ώρες μπροστά σε οθόνες υπολογιστών, σε smartphone κι άλλων ψηφιακών συσκευών είναι πολύ χρήσιμο ειδικά εσείς που έχετε την τύχη να έχετε μπλε μάτια να φοράτε γυαλιά που προστατεύουν τα μάτια σας από το μπλε φως υψηλής ενέργειας κατά τη διάρκεια χρήσης των συσκευών αυτών.

Ίσως περάσουν κάποια χρόνια που θα γνωρίζουμε με ακρίβεια τους κινδύνους που σχετίζονται άμεσα με την έκθεση στο ‘’μπλε’’ φως από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα έξυπνα τηλέφωνα. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν και προτρέπουν να παίρνετε προφυλάξεις, ειδικά εσείς που έχετε γαλανά μάτια και να τα προστατεύετε από αυτές τις συσκευές.

Τελειώνουμε με μια ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερη σημείωση για τα μπλε μάτια. Μια έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι με μπλε μάτια είναι και πιο επιρρεπείς στο αλκοόλ κι έχουν αυξημένο κίνδυνο εξάρτησης από αυτό. Μια άλλη μελέτη μάλιστα έδειξε ότι άτομα με αυτά τα χαρακτηριστικά είχαν έως και 83% πιθανότητες να αποκτήσουν εξάρτηση από το αλκοόλ σε σύγκριση με άλλους ελέγχους που έκαναν σε ανθρώπους που είχαν πιο σκούρο ματιών.

Κανείς δεν θα πρέπει να παραβλέπει τις οφθαλμολογικές εξετάσεις ρουτίνας. Ένας λόγος επιπλέον που εσείς με τα μπλε μάτια δεν πρέπει να τις αμελείτε είναι, γιατί έχετε μια επιπλέον ευαισθησία σε αυτά. Για να βλέπετε καθαρά και να κρατάτε τα μαγευτικά μπλε μάτια σας υγιή προσθέστε στις υποχρεώσεις σας και τις εξετάσεις ρουτίνας ματιών, τουλάχιστον κάθε χρόνο.

---

Οι πληροφορίες στα άρθρα μας δεν έχουν σκοπό να αντικαταστήσουν την σχέση με έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας, γιατρό ή ιατρικό σύμβουλο, και δεν προορίζονται ως ιατρικές συμβουλές.